16 Νοεμβρίου 2011

Τα φύλα στη λογοτεχνία- ποιήματα για τον έρωτα


Σαραντάρης -Ὄνειρο

Σὰν ἄσπρο σύννεφο
σκιά σου σκεπάζει τὸν ὕπνο
ποὺ σ᾿ ἕνα δυσεύρετο παράδεισο κοιμᾶμαι·
ἀκούω πὼς τραγουδᾶς κάτω ἀπ᾿ τὸν ἥλιο,
μὰ μὲς στὴ φωνή σου λιγώνω
καὶ δὲ βλέπω τὸν οὐρανό

Σαραντάρης -  Ἦταν γυναίκα, ἦταν όνειρο...

«J'i cueilli ce brin de bruyère»
G. Apollinaire
Ἦταν γυναῖκα ἦταν ὄνειρο ἤτανε καὶ τὰ δυὸ
ὕπνος μ᾿ ἐμπόδιζε νὰ τὴ δῶ στὰ μάτια
Ἀλλὰ τῆς φιλοῦσα τὸ στόμα τὴν κράταγα
Σὰν νὰ ἦταν ἄνεμος καὶ νὰ ἦταν σάρκα
Μοῦ ῾λεγε πὼς μ᾿ ἀγαποῦσε ἀλλὰ δὲν τὸ ἄκουγα καθαρὰ
Μοῦ ῾λεγε πὼς πονοῦσε νὰ μὴ ζεῖ μαζί μου
Ἦταν ὠχρὴ καὶ κάποτε ἔτρεμα γιὰ τὸ χρῶμα της
Κάποτε ἀποροῦσα νιώθοντας τὴν ὑγεία της σὰν δική μου ὑγεία
Ὅταν χωρίζαμε ἤτανε πάντοτε νύχτα
Τ᾿ ἀηδόνια σκέπαζαν τὸ περπάτημά της
ἔφευγε καὶ ξεχνοῦσα πάντοτε τὸν τρόπο τῆς φυγῆς της
καινούρια μέρα ἄναβε μέσα μου προτοῦ ξημερώσει
Ἦταν ἥλιος ἦταν πρωὶ ὅταν τραγουδοῦσα
Ὅταν μόνος μου ἔσκαβα ἕνα δικό μου χῶμα
Καὶ δὲν τὴ σκεφτόμουνα πιὰ ἐκείνη

Νικηφόρος Βρεττάκος -

Δίχως ἐσέ

Δίχως ἐσὲ δὲν θἄβρισκαν
νερὸ τὰ περιστέρια
δίχως ἐσὲ δὲ θἄναβε
τὸ φῶς Θεὸς στὶς βρύσες του
Μηλιὰ σπέρνει στὸν ἄνεμο
τ᾿ ἄνθη της, στὴν ποδιά σου
φέρνεις νερὸ ἀπ᾿ τὸν οὐρανό,
φῶτα σταχυῶν κι ἀπάνω σου
φεγγάρι ἀπὸ σπουργῖτες.

Μαρῖνος Φαλιέρος - Ἐρωτικὰ ὄνειρα

Μαρῖνος Φαλιέρος (περ. 1395-1474). Κρητικός ποιητής.
<...>
Κι ἐγὼ ὁ φτωχὸς ἐστέναξα κι ἐδάκρυσεν τὸ φῶς μου
ἀκόντα τέτοιο ρώτημα παράξενον ὀμπρός μου-
φιλῶντα τὰ ματάκια της καὶ τὰ ῾μνοστά της χείλη
ἐπέφτασιν τὰ δάκρυά μου στ᾿ ὡριόν της τὸ τραχήλι.
Γλυκιά, μὲ παραπόνεση, πολλὰ τῆς ἀπεκρίθη:
Τί ἔν᾿ τὸ παράξενον αὐτὸ στὸ νοῦ σου ὁπογεννήθη,
ὦ σπλαχνικό μου σκάνδαλο, γλυκὸ καὶ πειρασμέ μου,
ἴντα δηγᾶσαι, τί ἔν᾿ τὸ λὲς στὲς ἀναγάλλιασές μου;
Ρωτᾶς με ἂν ἔν᾿ καὶ σ᾿ ἀγαπῶ μὲ δίχως δολοσύνη;
Ἄλλην οὐκ ἔχω παρὰ σέν. Τὶς νὰ τὸ ξεδιαλύνῃ
καὶ τέτοιον πράγμα μὲ λαλεῖς; Ἄδικον μέγαν ἔχεις
καὶ θὲς νὰ δείχνῃς ἄγνωρη σ᾿ ἐκεῖνο τὸ κατέχεις.
Τόσος καιρὸς δὲν σ᾿ ἔσωσεν οὐδὲ τὰ τόσα πάθη,
ὁ νοῦς σου τὴν ἀγάπη μου ἀκόμη νὰ τὴ μάθῃ;
Δὲ μὲ θωρεῖς, δὲν τ᾿ ἄκουσες μὲ τὴν ἐμπιστοσύνη
τὸ πῶς τὸν πόθο σου βαστῶ μ᾿ ὅλην τὴν δικιοσύνη;
Ἀλίμονον, Μαροῦσα μου, σφάζεις με νὰ σ᾿ ἀκούγω
καὶ ἀπὸ τὴν κάψα βλέπεις με ἐμὲν κι ἐσὲ νὰ λούγω.
<...>


14 Νοεμβρίου 2011

Οι μαθητές του Πειραματικού Λυκείου υιοθετούν το αρχαίο θέατρο της Γόρτυνας

Εκδήλωση, στο πλαίσιο του προγράμματος « Οι μαθητές του Πειραματικού Λυκείου Ηρακλείου υιοθετούν το αρχαίο θέατρο της Γόρτυνας» πραγματοποιήθηκε χθες σε συνεργασία με το σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» στο αμφιθέατρο του σχολείου.

Την εκδήλωσε προλόγισε ο διευθυντής κ. Δημήτριος Καλυκάκης, ενώ η φιλόλογος κ. Ελένη Νικολιδάκη μίλησε για το πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει το σχολείο. Ακολούθησε η παρουσίαση των εργασιών των μαθητών για το πρόγραμμα και προβλήθηκε πολυμεσική παρουσίαση για τις ανασκαφές στο αρχαίο θέατρο της Γόρτυνας και την εμπειρία των μαθητών από την προχθεσινή επίσκεψή τους στο χώρο. Στη συνέχεια ο ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Πέτρος Θέμελης ανέπτυξε το θέμα: “Οι εντυπώσεις μου από τα πρώτα βήματα της αποκάλυψης του αρχαίου θεάτρου της Γόρτυνας”. Η ομάδα των αρχαιολόγων του ανασκαφικού έργου της Γόρτυνας, κ.κ. Αθανασία Κάντα, προϊσταμένη της ΚΓ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων, Μαρία Νικολούδη, αρχαιολόγος της ΚΓ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων, Ανδρέας Λυριτζής, Κωνσταντίνα Νικολοπούλου και Μαρία Σηφάκη, πρόβαλαν κατόπιν το ντοκιμαντέρ “Μια μέρα ανασκαφής στο Θέατρο της Γόρτυνας”. Η εκδήλωση συνεχίστηκε με την ομιλία του προέδρου του Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ και πρώην υπουργού Πολιτισμού κ. Σταύρου Μενού με θέμα Αρχαίο θέατρο Γόρτυνας: Ένα μνημείο που αξίζει τη φροντίδα μας. Τέλος, η Προϊσταμένη της ΚΓ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, κ. Αθανασία Κάντα μίλησε για την μαγεία της αποκάλυψης του αρχαίου θεάτρου Γόρτυνας.



Στο Ρωμαϊκό Θέατρο Χερσονήσου

ο Σταύρος Μπένος



Το Ρωμαϊκό Θέατρο της Χερσονήσου επισκέφτηκε χθες ο πρώην υπουργός Πολιτισμού και σημερινός πρόεδρος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ» κ. Σταύρος Μπένος στο πλαίσιο του διημέρου εκδηλώσεων για την πρόοδο των εργασιών στα αρχαία θέατρα Γόρτυνας και Χερσονήσου.

Ο κ. Μπένος συνοδευόμενος από τον αντιπρόεδρο του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», κ. Πέτρο Θέμελη, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και την προϊσταμένη της ΚΓ’ Εφορίας Αρχαιοτήτων κ. Αθανασία Κάντα, ενημερώθηκε από τον δήμαρχο Χερσονήσου κ. Ζαχαρία Δοξαστάκη και την επιβλέπουσα αρχαιολόγο της ΚΓ’ Εφορίας Αρχαιοτήτων κ. Στέλλα Μανδαλάκη για την πορεία των εργασιών στο Ρωμαϊκό Θέατρο Χερσονήσου στο οποίο πραγματοποιείται ανασκαφή με εξ ολοκλήρου χρηματοδότηση από τον Δήμο Χερσονήσου.

Ο κύριος Μπένος διαπίστωσε ότι τα αποτελέσματα των ανασκαφών είναι ενθαρρυντικά. Στόχος είναι η ολοκλήρωση της ανασκαφής και της έρευνας στον χώρο και η ανάδειξη του μνημείου, ούτως ώστε αυτό να αποδοθεί σε χρήση και να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες.

Το Ρωμαϊκό Θέατρο Χερσονήσου εντάσσεται στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο έκτασης 12 στρεμμάτων που έχει απαλλοτριωθεί από το κράτος. Να σημειωθεί ότι η Χερσόνησος διακρίνεται για την καταγραφή και την παρουσία της στην Ελληνιστική Περίοδο.

πηγή:  http://www.patris.g

10 Νοεμβρίου 2011

Βραβείο Αναγνωστών 2011 Σήμερα ανακοινώνεται η «βραχεία λίστα» και η ψηφοφορία του κοινού αρχίζει...

ΕΚΕΒΙ: Ιδού η «βραχεία λίστα» του Βραβείου Αναγνωστών
Το κοινό μπορεί να ψηφίζει μέσω sms από σήμερα μέχρι 5 Δεκεμβρίου
ΕΚΕΒΙ: Ιδού η «βραχεία λίστα» του Βραβείου Αναγνωστών


 Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), σε συνεργασία με την ΕΡΤ, ξεκινά από σήμερα τη διαδικασία ψηφοφορίας για το Βραβείο Αναγνωστών 2011, δίνοντας την ευκαιρία στο αναγνωστικό κοινό να αναδείξει το αγαπημένο ελληνικό μυθιστόρημα της χρονιάς.

Στην εφετινή διαδικασία, το ΕΚΕΒΙ απέστειλε σε όλες τις Λέσχες Ανάγνωσης της Ελλάδας τον κατάλογο των μυθιστορημάτων που κυκλοφόρησαν την περίοδο 1/10/2010 - 30/9/2011 (δηλαδή 399 τίτλοι, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της Βιβλιονέτ) και οι Λέσχες ξεχώρισαν 123 πρωτότυπα ελληνικά μυθιστορήματα.
Τα 16 βιβλία που πήραν τους περισσότερους ψήφους από τις Λέσχες Ανάγνωσης, όπως καταγράφηκαν στο βιβλίο πρωτοκόλλου του ΕΚΕΒΙ, απαρτίζουν τη «βραχεία λίστα» του Βραβείου Αναγνωστών 2011 (εφέτος είναι 16 αντί για 15 όπως κάθε χρόνο, γιατί με την ψηφοφορία των λεσχών ισοβάθμισαν δύο μυθιστορήματα στη δέκατη πέμπτη θέση).
Τα μυθιστορήματα της «βραχείας λίστας» είναι, με αλφαβητική σειρά, σύμφωνα με το επώνυμο του - της συγγραφέα, τα εξής:
1. Ο ερωτευμένος Πολωνός της Μάρως Βαμβουνάκη (Ψυχογιός)
2. Πρίγκιπες και δολοφόνοι του Μιχάλη Γεννάρη (Ινδικτος)
3. Ο παλαιστής και ο δερβίσης του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (Πατάκης)
4. Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ της Μάρως Δούκα (Πατάκης)
5. Πριν απ' το ηλιοβασίλεμα του Μάνου Ελευθερίου (Μεταίχμιο)
6. Ανεμώλια του Ισίδωρου Ζουργού (Πατάκης)
7. Η συμφωνία των ονείρων του Νίκου Θέμελη (Μεταίχμιο)
8. Τα σακιά της Ιωάννας Καρυστιάνη (Καστανιώτης)
9. Ο γύρος του θανάτου του Θωμά Κοροβίνη (Αγρα)
10. Η άλωση της Κωσταντίας του Γιάννη Μακριδάκη (Εστία)
11. Ληξιπρόθεσμα δάνεια του Πέτρου Μάρκαρη (Γαβριηλίδης)
12. Πώς να κρυφτείς της Αμάντας Μιχαλοπούλου (Καστανιώτης)
13. Η ενοχή της αθωότητας της Ιωάννας Μπουραζοπούλου (Καστανιώτης)
14. Για μια χούφτα βινύλια της Χίλντας Παπαδημητρίου (Μεταίχμιο)
15. Κι όμως ανθίζει της Λίας Μεγάλου-Σεφεριάδη (Μεταίχμιο)
16. Η έρημος έρχεται του Μιχάλη Φακίνου (Καστανιώτης)

Πότε ψηφίζετε:
9 Νοεμβρίου - 5 Δεκεμβρίου 2011

Πώς ψηφίζετε:
Στείλτε με sms (χρέωση απλού μηνύματος)
τον κωδικό που αντιστοιχεί στο βιβλίο της επιλογής σας, στο 54160
Ο ερωτευμένος Πολωνός (ΒΑ 1)
Πρίγκιπες και δολοφόνοι (ΒΑ 2)
Ο παλαιστής και ο δερβίσης (ΒΑ 3)
Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ (ΒΑ 4)
Πριν απ' το ηλιοβασίλεμα (ΒΑ 5)
Ανεμώλια (ΒΑ 6)
Η συμφωνία των ονείρων (ΒΑ 7)
Τα σακιά (ΒΑ 8)
Ο γύρος του θανάτου (ΒΑ 9)
Η άλωση της Κωσταντίας (ΒΑ 10)
Ληξιπρόθεσμα δάνεια (ΒΑ 11)
Πώς να κρυφτείς (ΒΑ 12)
Η ενοχή της αθωότητας (ΒΑ 13)
Για μια χούφτα βινύλια (ΒΑ 14)
Κι όμως ανθίζει... (ΒΑ 15)
Η έρημος έρχεται (ΒΑ 16)
Κάθε αναγνώστης έχει δικαίωμα για μία μόνο ψήφο.

Η ψήφος σας καταχωρείται αυτόματα.
Το τελικό αποτέλεσμα της ψηφοφορίας προκύπτει κατά το ήμισυ (50%) από την ψήφο των αναγνωστών ενώ το υπόλοιπο 50% βγαίνει από τις ψήφους που έχουν ήδη δώσει οι Λέσχες Ανάγνωσης (από τις οποίες προέκυψε η βραχεία λίστα).
Ο νικητής θα ανακοινωθεί στις 7 Δεκεμβρίου
Υπενθυμίζουμε ότι το αναγνωστικό κοινό τίμησε με την ψήφο του:
• 2010 - «Οπως ήθελα να ζήσω» της Ελένης Πριοβόλου
• 2009 - «Ιμαρέτ» του Γιάννη Καλπούζου
• 2008 - «Ολα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη» του Δημήτρη Μπουραντά
• 2007 - «Ο κύριος Επισκοπάκης» του Ανδρέα Μήτσου
• 2006 - «Αμίλητα βαθιά νερά»της Ρέα Γαλανάκη
• 2005 - «Η μέθοδος της Ορλεάνης» της Ευγενίας Φακίνου
http://www.tovima.gr

6 Νοεμβρίου 2011

Κ.Π Καβάφης Η ποίηση και απήχηση της

τα φύλα στη λογοτεχνία- η παρουσίαση της γυναίκας στα σχολικά βιβλία της Ιστορίας


Α. ΠΡΟΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ
Πώς παρουσιάζεται η γυναίκα στα σχολικά βιβλία Ιστορία
Στα εγχειρίδια της Ιστορίας η παρουσία και η κυριαρχία του ανδρικού φύλου σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής είναι σχεδόν απόλυτη. Οι θέσεις στην πολιτική εκτελεστι­κή εξουσία ανδροκρατούνται, μια που οι άνδρες με την ιδιότητα του βασιλιά, του αυτοκρά­τορα, του στρατηγού και γενικά του ηγέτη εξουσιάζουν, κηρύττουν και διεξάγουν πολέμους, οδηγούν τους λαούς σε περίλαμπρες νίκες ή γίνονται αιτία για καταστροφικές ήττες, υπο­γράφουν συμφωνίες και συνθήκες, τις οποίες άλλοτε τηρούν και άλλοτε αθετούν κτλ.
Οι μοναδικές γυναίκες που αναφέρονται σε θέσεις πολιτικής εκτελεστικής εξουσίας είναι η βασίλισσα Ζηνοβία (Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου: 227) και η Ίντιρα Γκάντι (Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη: 353). Συγκεκριμένα, η Ζηνοβία αναφέρεται ότι υπήρξε βασίλισσα του εφήμερου βασιλείου της Παλμύρας (267-273 μ.Χ.). Σύμφωνα με το εγχειρίδιο, διέ­θετε πολλές ικανότητες, ήταν δραστήρια και είχε φιλόδοξα και μεγαλόπνοα σχέδια και στόχους σχετικά με την ανασυγκρότηση του κράτους των Σελευκιδών. Η Ίντιρα Γκάντι, πρωθυπουργός της Ινδίας, εικονίζεται σε μια φωτογραφία να μιλάει σε ομάδα Ινδών.
Δεν υπάρχουν άλλες αναφορές στην προσωπικότητα ή στο έργο της. Σε ό,τι αφορά τον ευρύτερο χώρο της πολιτικής, μνημονεύεται η Ρόζα Λούξεμπουργκ (1870-1919) ως μία από τα αρχηγικά στελέχη μιας επαναστατικής ομάδας με την επωνυμία Σπαρτακιστές. Ωστόσο, αποσιωπάται εντελώς ο προβληματισμός και τα επιχειρήματα που ανέπτυξε και γενικά η δράση της για τη βελτίωση της κοινωνικής θέσης των γυναικών. (Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη: 142).
Σχετικά με την εμπλοκή και την ενεργό συμμετοχή των Ελληνίδων σε κρίσιμες για το έθνος ιστορικές στιγμές, υπάρχουν δύο δισέλιδα παραθέματα. Το πρώτο αφορά τη συμμετοχή των Ελληνίδων στον πόλεμο του ’40. (Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη: 248). Το δεύτερο αναφέρεται στα βασανιστήρια και την εκτέλεση δύο Ελληνίδων, της Ηλέκτρας Αποστόλου και της Ηρώς Κωνσταντοπούλου από τους Γερμανούς κατακτητές την εποχή της Αντίστασης. (Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη: 284).
Αναφέρεται ακόμη ότι οι γυναίκες στη Μινωική Κρήτη είχαν μια σημαντική θέση και παρουσία στο δημόσιο χώρο, μια που είχαν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στη θρησκεία, συμμετείχαν σε επικίνδυνα αθλήματα, σε κυνηγετικές εξορμήσεις μαζί με τους άνδρες και είχαν μια κοινωνική θέση εφάμιλλη με εκείνη των ανδρών.
Ωστόσο, οι πολύχρονοι διεκδικητικοί και συλλογικοί αγώνες των γυναικών τόσο στο διεθνή όσο και στον ελλαδικό χώρο για κατοχύρωση βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως π.χ. πρόσβαση στην εκπαίδευση, καλύτερες συνθήκες εργασίας και ίση αμοιβή για ίση προσφορά εργασίας, δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις εθνικές εκλογές και στις εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης, αποσιωπώνται σχεδόν εντελώς από τα εγχειρίδια της Ιστορίας. Υπάρχουν κάποιες σύντομες και αποσπασματικές αναφορές για τα:
α) πολιτικά δικαιώματα των γυναικών π.χ. στο Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη (σ.32), όπου αναφέρεται ότι «εκτός από τις διάφορες κοινωνικές και πολιτικές διεκδικήσεις στο πρόγραμμα του Σ.Κ.Α. προβάλλονται για πρώτη φορά αιτήματα που αφορούν στα δικαιώματα της γυναίκας» και στην ίδια σελίδα σε παράθεμα παρουσιάζεται απόσπασμα από το πρόγραμμα του Σ.Κ.Α., όπου ανάμεσα στις διεκδικήσεις και στους στόχους του συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα των γυναικών να διορίζονται υπάλληλοι του κράτους και η καθιέρωση του πολιτικού γάμου. Στη σελίδα 289 του ίδιου εγχειριδίου υπάρχει μία φωτογραφία γυναικών που ψηφίζουν στις μυστικές εκλογές του Π.Ε.Ε.Α. για την ανάδειξη μελών του Εθνικού Συμβουλίου. Επίσης, στο ψήφισμα του Εθνικού Συμβουλίου, το οποίο παρατίθεται σε παράθεμα, αναγράφεται «Άρθρο 5: Όλοι οι Έλληνες, άντρες και γυναί­κες, έχουν ίσα πολιτικά και αστικά δικαιώματα» (σ.290).
β) την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας π.χ. στο Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας (σ.171) αναφέρεται: «Το 1930 οι γυναίκες αποτελούσαν την πλειονότητα των εργατών στην κλωστοϋφαντουργία, την καπνοβιομηχανία και τη βιομηχανία ετοίμων ενδυμάτων» και στο Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη (σ.390) υπάρχουν δύο φωτογραφίες: η πρώτη από μία διαδήλωση γυναικών για εξίσωση των μισθών τους με εκείνους των ανδρών και η άλλη παρουσιάζει μια γυναίκα σε μη παραδοσιακό για το γυναικείο φύλο επάγγελμα, ηλεκτρολόγο.
Αξίζει ίσως να σημειώσουμε εδώ ότι σε αντίθεση με την αποσπασματικότητα που δίνονται πληροφορίες για την πορεία, τις διεκδικήσεις και τις κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος μέσα στο χρόνο, μία ολόκληρη ενότητα είναι αφιερωμένη στη μαγεία και το κυνήγι των μαγισσών κατά την περίοδο της Αναγέννησης. Το κείμενο συνοδεύεται από φωτογραφίες μαγισσών όπως και από παράθεμα με απόσπασμα από το δαιμονολογικό εγχειρίδιο της Ιεράς Εξέτασης, το οποίο αποτελεί ένα λίβελο εναντίον των γυναικών. Βέβαια το “κυνήγι των μαγισσών” όπως και το απόσπασμα από το δαιμονολογικό εγχειρί­διο αποτελούν μια ιστορική αλήθεια. Ωστόσο, η επιλογή να παραλείπονται κείμενα με τις θέσεις που υποστήριζαν οι γυναίκες κατά καιρούς στην πορεία των αγώνων τους και να εμπεριέχεται ένας λίβελος εναντίον τους είναι, νομίζουμε, προβληματική.
Στα κεφάλαια που εμπεριέχονται στα εγχειρίδια της Ιστορίας και των τριών τάξεων του Λυκείου και αναφέρονται στη θεμελίωση και ανάπτυξη της επιστήμης, της τέχνης και γενικά του πολιτισμού στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας οι γυναίκες είναι σχεδόν εντελώς απούσες. Οι φιλόσοφοι, οι οικονομολόγοι, οι μουσικοί, οι σκηνοθέτες, οι ζωγράφοι, οι λογοτέχνες, Έλληνες και αλλοδαποί, στους οποίους γίνεται αναφορά είναι βασικά άνδρες. Οι μοναδικές γυναίκες που αναφέρονται στο εγχειρίδιο Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη είναι οι ηθοποιοί Κατίνα Παξινού (σ.421), οι Ελένη Παπαδάκη και Μαρίκα Κοτοπούλη (σ.479), η χαράκτρια Βάσω Κατράκη (σ.512) και η Πηνελόπη Δέλτα (σ.480) ως συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Αν κατά το Μεσαίωνα οι γυναίκες που τόλμησαν να αρθρώσουν δημόσια λόγο χαρακτηρίστηκαν “μάγισσες” και καταδικάστηκαν, αν κατά τον 17ο και 18ο αιώνα δεν υπήρχαν, λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού τους, γυναίκες λογο­τέχνες, ζωγράφοι ή φιλόσοφοι κτλ. ή δε μας είναι ακόμη γνωστές, αποτελεί, νομίζουμε, ιστορική ανακρίβεια να μην αναφέρονται γυναίκες που από τα τέλη του 19ου αιώνα και εξής έχουν να επιδείξουν μια καλή παρουσία στη ζωγραφική, στη λογοτεχνία και γενικά στην πολιτιστική ζωή τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες.
Με βάση τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα η διαπίστωση της αποσιώπησης των γυναικών από το ιστορικοπολιτισμικό γίγνεσθαι. Έτσι τα εγχειρίδια Ιστορίας του Γενικού Λυκείου προβάλλουν ελάχιστα τις γυναίκες ως “δρώντα υποκείμενα” ακόμα και σε επο­χές που είναι ιστορικά τεκμηριωμένο ότι υπήρξαν. Έτσι π.χ. δε γίνεται καμία αναφορά στην εμπλοκή και στη δράση της Μαντώς Μαυρογένους, της Μπουμπουλίνας και της Αιμ. Υψηλάντη στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του ’21. Στις διανοούμενες γυναίκες του μεσοπολέμου όπως π.χ. η Ρόζα Ιμβριώτη, η Μαρία Σβώλου, η Αύρα Θεοδωροπούλου κτλ. σε Ελληνίδες λογοτέχνες όπως π.χ. στη Διδώ Σωτηρίου, στην Έλλη Αλεξίου κτλ.
Σε ό,τι αφορά, λοιπόν, τα εγχειρίδια Ιστορίας, το μήνυμα που μεταβιβάζεται στους μαθητές και στις μαθήτριες κατά τη φοίτησή τους στο Γενικό Λύκειο, είναι ότι οι γυναίκες διαχρονικά αποστασιοποιημένες και αμέτοχες από τα δρώμενα στο ευρύτερο κοινωνικο­πολιτισμικό γίγνεσθαι, αποτελούσαν τον άμαχο πληθυσμό, τα γυναικόπαιδα. Ανεπιφύλα­χτα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι στην περίπτωση των εγχειριδίων της Ιστορίας του Γενικού Λυκείου ισχύει η επιγραμματική διαπίστωση Βρετανίδων φεμινιστριών ιστορικών σχετικά με τον ανδροκεντρικό χαρακτήρα της ιστορίας: history a his-story.

Από το βιβλίο του καθηγητή
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗ ΕΛΕΝΗ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ: τα φύλα στη λογοτεχνία- η πάσχουσα γυναίκα- Iερά O...

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ: τα φύλα στη λογοτεχνία- η πάσχουσα γυναίκα- Iερά O...: I ερά Oδός (του Άγγελου Σικελιανού) Aπό τη νέα πληγή που μ' άνοιξεν η μοίρα έμπαιν' ο ήλιος, θαρρούσα, στην καρδιά μου με τόση ορμή, κα...

4 Νοεμβρίου 2011

τα φύλα στη λογοτεχνία- η πάσχουσα γυναίκα- Iερά Oδός (του Άγγελου Σικελιανού)


Iερά Oδός (του Άγγελου Σικελιανού)



Aπό τη νέα πληγή που μ' άνοιξεν η μοίρα
έμπαιν' ο ήλιος, θαρρούσα, στην καρδιά μου
με τόση ορμή, καθώς βασίλευε, όπως
από ραγισματιάν αιφνίδια μπαίνει
το κύμα σε καράβι π' ολοένα
βουλιάζει.
Γιατί εκείνο πια το δείλι,
σαν άρρωστος, καιρό, που πρωτοβγαίνει
ν' αρμέξει ζωή απ' τον έξω κόσμον, ήμουν
περπατητής μοναχικός στο δρόμο
που ξεκινά από την Aθήνα κ' έχει
σημάδι του ιερό την Eλευσίνα.
Tι ήταν για μένα αυτός ο δρόμος πάντα
σα δρόμος της Ψυχής.
Φανερωμένος
μεγάλος ποταμός, κυλούσε εδώθε
αργά συρμένα από τα βόδια αμάξια
γεμάτα αθεμωνιές ή ξύλα, κι άλλα
αμάξια, γοργά που προσπερνούσαν,
με τους ανθρώπους μέσα τους σαν ίσκιους.

Mα παραπέρα, σα να χάθη ο κόσμος
κ' έμειν' η φύση μόνη, ώρα κι ώρα
μιαν ησυχία βασίλεψε. K' η πέτρα
π' αντίκρισα σε μια άκρη ριζωμένη,
θρονί μου φάνη μοιραμένο μου ήταν
απ' τους αιώνες. K' έπλεξα τα χέρια,
σαν κάθισα, στα γόνατα, ξεχνώντας
αν κίνησα τη μέρα αυτή ή αν πήρα
αιώνες πίσω αυτό τον ίδιο δρόμο.

Mα να· στην ησυχία αυτή, απ' το γύρο
τον κοντινό, προβάλανε τρεις ίσκιοι.
Ένας Aτσίγγανος αγνάντια ερχόταν,
και πίσωθέ του ακλούθααν, μ' αλυσίδες
συρμένες, δυο αργοβάδιστες αρκούδες.

Kαι να· ως σε λίγο ζύγωσαν μπροστά μου
και μ' είδε ο Γύφτος, πριν καλά προφτάσω
να τον κοιτάξω, τράβηξε απ' τον ώμο
το ντέφι και, χτυπώντας το με τό 'να
χέρι, με τ' άλλον έσυρε με βία
τις αλυσίδες. K' οι δυο αρκούδες τότε
στα δυο τους σκώθηκαν, βαριά.
H μία,
(ήτανε η μάνα, φανερά), η μεγάλη,
με πλεχτές χάντρες όλο στολισμένο
το μέτωπο γαλάζιες, κι από πάνω
μιαν άσπρη αβασκαντήρα, ανασηκώθη
ξάφνου τρανή, σαν προαιώνιο νά 'ταν
ξόανο Mεγάλης Θεάς, της αιώνιας Mάνας,
αυτής της ίδιας που ιερά θλιμμένη,
με τον καιρόν ως πήρε ανθρώπινη όψη,
για τον καημό της κόρης της λεγόνταν
Δήμητρα εδώ, για τον καημό του γιου της
πιο πέρα ήταν Aλκμήνη ή Παναγία.
Kαι το μικρό στο πλάγι της αρκούδι,
σα μεγάλο παιχνίδι, σαν ανίδεο
μικρό παιδί, ανασκώθηκε κ' εκείνο
υπάκοο, μη μαντεύοντας ακόμα
του πόνου του το μάκρος, και την πίκρα
της σκλαβιάς, που καθρέφτιζεν η μάνα
στα δυο πυρά της που το κοίτααν μάτια!

Aλλ' ως από τον κάματον εκείνη
οκνούσε να χορέψει, ο Γύφτος, μ' ένα
πιδέξιο τράβηγμα της αλυσίδας
στου μικρού το ρουθούνι, ματωμένο
ακόμα απ' το χαλκά που λίγες μέρες
φαινόνταν πως του τρύπησεν, αιφνίδια
την έκαμε, μουγκρίζοντας με πόνο,
να ορθώνεται ψηλά, προς το παιδί της
γυρνώντας το κεφάλι, και να ορχιέται
ζωηρά.
K' εγώ, ως εκοίταζα, τραβούσα
έξω απ' το χρόνο, μακριά απ' το χρόνο,
ελεύτερος από μορφές κλεισμένες
στον καιρό, από αγάλματα κ' εικόνες·
ήμουν έξω, ήμουν έξω από το χρόνο.

Mα μπροστά μου, ορθωμένη από τη βία
του χαλκά και της άμοιρης στοργής της,
δεν έβλεπα άλλο απ' την τρανήν αρκούδα
με τις γαλάζιες χάντρες στο κεφάλι,
μαρτυρικό τεράστιο σύμβολο όλου
του κόσμου, τωρινού και περασμένου,
μαρτυρικό τεράστιο σύμβολο όλου
του πόνου του πανάρχαιου, οπ' ακόμα
δεν του πληρώθη απ' τους θνητούς αιώνες
ο φόρος της ψυχής.
Tι ετούτη ακόμα
ήταν κ' είναι στον Άδη.
Kαι σκυμμένο
το κεφάλι μου κράτησα ολοένα,
καθώς στο ντέφι μέσα έριχνα, σκλάβος
κ' εγώ του κόσμου, μια δραχμή.
Mα ως, τέλος,
ο Aτσίγγανος ξεμάκρυνε, τραβώντας
ξανά τις δυο αργοβάδιστες αρκούδες,
και χάθηκε στο μούχρωμα, η καρδιά μου
με σήκωσε να ξαναπάρω πάλι
το δρόμον οπού τέλειωνε στα ρείπια
του Iερού της Ψυχής, στην Eλευσίνα.
K' η καρδιά μου, ως εβάδιζα, βογκούσε:
"Θά 'ρτει τάχα ποτέ, θε νά 'ρτει η ώρα
που η ψυχή τής αρκούδας και του Γύφτου,
κ' η ψυχή μου, που Mυημένη τηνε κράζω,
θα γιορτάσουν μαζί;"
Kι ως προχωρούσα,
και βράδιαζε, ξανάνιωσα απ' την ίδια
πληγή, που η μοίρα μ' άνοιξε, το σκότος
να μπαίνει ορμητικά μες στην καρδιά μου,
καθώς από ραγισματιάν αιφνίδια μπαίνει
το κύμα σε καράβι που ολοένα
βουλιάζει. Kι όμως τέτοια ως να διψούσε
πλημμύραν η καρδιά μου, σα βυθίστη
ως να πνίγηκε ακέρια στα σκοτάδια,
σα βυθίστηκε ακέρια στα σκοτάδια,
ένα μούρμουρο απλώθη απάνωθέ μου,
ένα μούρμουρο,
κ' έμοιαζ' έλλε:
"Θά 'ρτει."

2 Νοεμβρίου 2011

Η θέση της γυναίκας. Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, (απόσπασμα)


Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, (απόσπασμα)

Μονάχα μια φορά θυμούμαι τη μητέρα μου να λάμπει παράξενα το μάτι της, να γελάει και να χαίρεται, σαν όταν θα ’ταν ανύπαντρη ή αρραβωνιασμένη. Πρωτομαγιά, είχαμε πάει σ’ ένα χωριό, στη Φόδελε, γεμάτο νερά και περβόλια πορτοκαλιές, να κάμει ο πατέρας μου μια βάφτιση. Οπόταν, άξαφνα, σφοδρή νεροποντή ξέσπασε, γίνηκε ο ουρανός νερό κι άδειασε απάνω στη γης, κι αυτή κακάριζε, άνοιγε και δέχουνταν τ’ αρσενικά νερά βαθιά στον κόρφο της. Είχαν μαζευτεί οι προύχοντες του χωριού, με τις γυναίκες τους και τις κόρες, στο μεγάλον οντά του κουμπάρου, η βροχή κι οι αστραπές έμπαιναν από τις χαραμάδες της πόρτας και των παραθυριών, ο αέρας μύριζε πορτοκάλι και χώμα. Και μπαινόβγαιναν τα τραταρίσματα, τα κρασιά, τα ρακιά κι οι μεζέδες, πήρε να βραδιάζει, άναψαν τα λυχνάρια, οι άντρες ήρθαν στο κέφι, οι γυναίκες οι χαμοβλεπούσες σήκωσαν τα μάτια κι άρχισαν να κακαρίζουν σαν τις πέρδικες κι όξω από το σπίτι μούγκριζε ακόμα ο Θεός, πλήθαιναν οι βροντές, τα στενά δρομάκια του χωριού είχαν γίνει ποτάμια, κατρακυλούσαν οι πέτρες και χαχάριζαν, είχε γίνει ο Θεός νεροποντή κι αγκάλιαζε, πότιζε, κάρπιζε τη γης.
Κι ο κύρης στράφηκε στη μάνα μου, πρώτη φορά είδα να την κοιτάζει με τρυφεράδα, κι η φωνή του πρώτη φορά είχε
γλυκάνει:
— Μαργή, της είπε, τραγούδηξε.
Της έδινε την άδεια, μπροστά σε τόσους άντρες, να τραγουδήσει κι εγώ σηκώθηκα ανταρεμένος. δεν ξέρω γιατί, είχα θυμώσει έκαμα να τρέξω στη μάνα μου, σα να ’θελα να την προστατέψω μα ο κύρης με άγγιξε με το δάχτυλό του στον ώμο και με κάθισε κάτω. Κι η μάνα μου φάνηκε αγνώριστη, γυάλιζε το πρόσωπό της, σα να το αγκάλιαζαν όλες οι βροχές κι οι αστραπές, σήκωσε το λαιμό, και θυμούμαι τα μακριά κορακάτα
μαλλιά της λύθηκαν ξαφνικά, της σκέπασαν τις πλάτες και κατέβηκαν ώς τα γοφιά της. Κι άρχισε ... τι φωνή ήταν εκείνη,
βαθιά, γλυκιά, λίγο βραχνή, όλο πάθος μεσόκλεισε τα μάτια της κατά τον κύρη και τραγούδησε μια μαντινάδα. Δε θα την ξεχάσω ποτέ τη μαντινάδα αυτή τότε δεν κατάλαβα γιατί την είπε, για ποιον την είπε αργότερα, σα μεγάλωσα, κατάλαβα. Τραγουδούσε με τη γλυκιά, γεμάτη συγκρατημένο πάθος φωνή της και κοίταζε τον πατέρα:
Θαμάζουμαι όταν περπατείς πώς δεν ανθούν οι ρούγες
και πώς δε γίνεσαι αϊτός με τις χρυσές φτερούγες!
Γύρισα πέρα τα μάτια, να μη βλέπω τον κύρη, να μη βλέπω τη μάνα, πήγα στο παραθύρι κι ακούμπησα το κούτελό μου στο τζάμι κι έβλεπα τη βροχή να πέφτει και να τρώει τα χώματα.

Το έργο του Νίκου Καζαντζάκη "Ο Καπετάν Μιχάλης" Ο ρόλος του άντρα σε αντίθεση με το ρόλο της γυναίκας


Ο ρόλος του άντρα σε αντίθεση με το ρόλο της γυναίκας
στο έργο του Ν. Καζαντζάκη « Ο  καπετάν Μιχάλης»
«στο στενόμακρο καναπέ […] ήταν η θέση όπου κάθουνταν πάντα ο καπετάν Μιχάλης, και κανένας άλλος. Κι όταν ακόμα έλειπε […] μήτε η γυναίκα μήτε η κόρη τολμούσαν να κοντοζυγώσουν […] η μάνα έπλεκε κάλτσα […] είχε μια παράξενη γλύκα η γυναίκα ετούτη.[…] Μα παντρεύτηκε, έπεσε σε νύχια λιονταριού […] Η κυρά-Κατερίνα κουνούσε το κεφάλι της, αμίλητη.[…] Όταν ήταν ακόμα ανύπαντρη, στο σηκωμό του ΄66, ζώστηκε κι αυτή φισεκλίκι, πήρε κι αυτή το τουφέκι και πολέμησε να μην πατήσει Τούρκος στο χωριό τους.[…]Η Ρηνιώ δε μίλησε. Φοβόταν τον κύρη της, μα τον αγαπούσε και τον καμάρωνε.[…] κι αυτή, να ΄ταν άντρας, το ίδιο θα ΄κανε. Θα ΄θελε να βλέπει κι αυτή μονάχα το γιο, οι κόρες ας τρύπωναν μέσα, ευτύς ως θα ΄κουγαν την πόρτα ν΄ ανοίγει και να μπαίνει.» .

«ντροπή και σε μένα να σηκώσω μάτια να τη δω» (λόγια του   καπετάν Μιχάλη  στο Νουρή ). Επίσης, όταν ο καπετάν Πολυξίγκης τον ρωτάει τι θα διάλεγε την Εμινέ του Νουρή ή το άλογό του, ο καπετάν Μιχάλης του απαντάει: « -Δε μου αρέσουν οι ξετσίπωτες κουβέντες […] –Εσείς, οι θαλασσινοί, είπε με περιφρόνηση, δε σέβεστε τις γυναίκες των ανθρώπων.»

Mέγαρο Μουσικής: εκατό χρόνια απο τη γέννηση του Ελύτη

Με διήμερο συμπόσιο και μουσική βραδιά στις 1- 3 Νοεμβρίου θα ξεκινήσουν οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό
Mέγαρο Μουσικής: εκατό χρόνια απο τη γέννηση του Ελύτη
Συμπόσιο με θέμα «Ο εικοστός αιώνας στην ποίηση του Ελύτη - Η ποίηση του Ελύτη στον εικοστό πρώτο αιώνα»

7
εκτύπωση 

Κορυφώνονται αυτές τις ημέρες, με εκδηλώσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, οι εορτασμοί για τα εκατόχρονα από τη γέννηση του νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη στις 2 Νοεμβρίου του 1911.

Συμπόσιο με θέμα «Ο εικοστός αιώνας στην ποίηση του Ελύτη - Η ποίηση του Ελύτη στον εικοστό πρώτο αιώνα» θα διεξαχθεί την Τρίτη 1 Νοεμβρίου και την Τετάρτη 2 Νοεμβρίου με διακεκριμένους ομιλητές από τον χώρο της φιλολογίας, της λογοτεχνίας και των τεχνών.

Μιλούν (Τρίτη 1 Νοεμβρίου, 5.00 μ.μ. κ.ε.): Μίκης Θεοδωράκης: «Οδυσσέας Ελύτης - Ο Έλληνας επαναστάτης», Δημήτρης Μαρωνίτης: «Ο νεοελληνικός λυρισμός πριν και μετά τον Ελύτη», Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα: «Ο εικαστικός Ελύτης και η συνγυμνασία των αισθήσεων», David Connolly: «Η μαγεία του Ελύτη», Μιχάλης Κοπιδάκης: «“Της Δικαιοσύνης ήλιε…” Μια άλλη ανάγνωση», Γεώργιος Μπαμπινιώτης: «Ο μεταγλωσσικός Ελύτης», Κώστας Γεωργουσόπουλος: «Τρία κλειδιά ανάγνωσης για τη “Μαρίνα των βράχων”», Άρης Μπερλής: «Ο Ελύτης σήμερα», Μιχαήλ Λειβαδιώτης: «Ο παράφορος χρόνος, ο μικρόψυχος καιρός κι η ισόβια στιγμή», Paola Maria Minucci: «Η Ελλάδα πέρα από την Ελλάδα στην ποίηση του Ελύτη» και (Τετάρτη 2 Νοεμβρίου, 5.00 μ.μ. κ.ε.): Mario Vitti: «Ο Ελύτης και το ελληνικό κοινό. Επικοινωνία και συναίνεση», Jeffrey Carson: «Ο Ελύτης δεν μπορεί να μεταφραστεί: Ο Ελύτης πρέπει να μεταφραστεί», Ingemar Rhedin: «Η φωνή πέραν της γλώσσας - το ανέκφραστο, η ποιητική νοημοσύνη και το μεταφυσικό στοιχείο στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη», Salah Stétié: «Elytis Le Soleiculteur».

Στις 7.30 μ.μ. θα ακολουθήσει στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Ποίηση και πραγματικότητα». Θα συνομιλήσουν ο φυσικός, ακαδημαϊκός Δημήτρης Νανόπουλος, ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Θανάσης Τζαβάρας, η ποιήτρια, ακαδημαϊκός Κική Δημουλά, ο συνθέτης Γιώργος Κουρουπός και ο εικαστικός Χρόνης Μπότσογλου. Προδρεύει η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου.

Οι εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν με τη μουσική βραδιά «Ο κόσμος ο μικρός ο Μέγας του Ελύτη», την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου, στις 8.30 μ.μ. στην οποία θα ακουστούν μελοποιημένα ποιήματα από το σύνολο της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη σε πρωτότυπη μουσική του Γιώργου Κουρουπού.

Στίχους του Ελύτη θα απαγγείλει η Ιουλίτα Ηλιοπούλου, ενώ πεζά του κείμενα θα διαβάσει ο ηθοποιός Άρης Λεμπεσόπουλος.

Προβολή κινηματογραφικών ντοκουμέντων, εικαστικού και φωτογραφικού υλικού από διάφορες στιγμές της ζωής του Ελύτη θα συνοδεύει τις αναγνώσεις.
http://www.tovima.gr/culture/

1 Νοεμβρίου 2011

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ


ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τον τρόπο αξιολόγησης της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2011-2012

Σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες που αφορούν στον τρόπο αξιολόγησης της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2011-2012
   
Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ  ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Δίνεται στους μαθητές απόσπασμα διδαγμένου κειμένου έως 20 στίχων το μέγιστο με νοηματική συνοχή και ζητείται να απαντήσουν σε:
1.             Δύο (2) ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου που επικεντρώνονται στην πρωτοβάθμια κατανόηση του κειμένου, και δεν επεκτείνονται σε στοιχεία ερμηνείας. Π.χ. μπορεί να ζητείται από τους μαθητές να αφηγηθούν συνοπτικά μια ακολουθία γεγονότων που παρουσιάζονται στο κείμενο, να συνοψίσουν την επιχειρηματολογία ενός προσώπου, να εντοπίσουν πιθανά σχόλια ή κρίσεις του συγγραφέα για τα γεγονότα, να περιγράψουν τις ενέργειες στις οποίες προβαίνει κάποιο πρόσωπο, προκειμένου να πετύχει ένα συγκεκριμένο σκοπό, να εντοπίσουν προσδιορισμούς που αποδίδονται σε ένα πρόσωπο ή έναν τόπο κλπ.
Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 2 ερωτ. X 20 μόρια = 40 μόρια

2.             Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές που αφορούν την ερμηνεία του κειμένου και μπορούν να είναι ποικίλων τύπων, όπως π.χ.
(α)     Ερωτήσεις που αφορούν τον πραγματολογικό σχολιασμό του κειμένου.
(β)     Ερωτήσεις σχετικές με τη δομή και τα εκφραστικά μέσα του κειμένου.
(γ)     Ερωτήσεις σχετικές με το γραμματολογικό είδος στο οποίο ανήκει το κείμενο (στις ερωτήσεις αυτής της κατηγορίας μπορούν να αξιοποιούνται και στοιχεία της εισαγωγής του σχολικού εγχειριδίου, εφόσον αυτά είχαν επισημανθεί κατά τη διδασκαλία του κειμένου).
(δ)     Ερωτήσεις που ζητούν την κριτική αποτίμηση εκ μέρους του μαθητή προσώπων, γεγονότων, επιχειρημάτων ή άλλων στοιχείων του κειμένου ή της στάσης του συγγραφέα απέναντι στα γεγονότα.
(ε)     Ερωτήσεις που αφορούν την ανίχνευση διακειμενικών σχέσεων του υπό εξέταση κειμένου με άλλα κείμενα της αρχαιοελληνικής ή της νεοελληνικής γραμματείας.
Σε κάθε περίπτωση, οι ερμηνευτικές ερωτήσεις θα πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί από το πρόγραμμα σπουδών για τα συγκεκριμένα κείμενα.
Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 2 ερωτ. X 15 μόρια = 30 μόρια

3.             Τρεις (3) ερωτήσεις γραμματικής και σύνταξης της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας οι οποίες επιμερίζονται σε μία ερώτηση γραμματικής, μία ερώτηση σύνταξης και μία λεξιλογική.
Κατά την εξέταση της γραμματικής και του συντακτικού μπορεί να ζητείται από τους μαθητές είτε να παραγάγουν συγκεκριμένους τύπους της αρχαίας ελληνικής (π.χ. συμπλήρωση του κατάλληλου γραμματικού τύπου σε φράσεις, κατασκευή εναλλακτικών φράσεων για τη δήλωση μιας συντακτικής σχέσης κλπ.), είτε να αναγνωρίσουν τη γραμματική κατηγορία ή τη συντακτική λειτουργία συγκεκριμένων τύπων του κειμένου (π.χ. εντοπισμός στο κείμενο γραμματικών τύπων, καταγραφή εναλλακτικών μεταφραστικών αποδόσεων μιας συντακτικής δομής κλπ.).
Κατά την εξέταση του λεξιλογίου η έμφαση θα δίνεται στη σχέση της αρχαίας ελληνικής με τη νέα ελληνική γλώσσα, και στο πλαίσιο αυτό θα ζητείται από τον μαθητή να καταγράψει λέξεις της νέας ελληνικής που παράγονται από συγκεκριμένα αρχαιοελληνικά θέματα, να διακρίνει τη σημασιολογική εξέλιξη μια λέξης από την αρχαία στη νέα ελληνική ή τις σημασιολογικές αποχρώσεις μιας λέξης μέσα σε διαφορετικά συμφραζόμενα κλπ.
Η βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: 3 ερωτ. X 10 μόρια = 30 μόρια

Σημείωση: Όλες οι παραπάνω ερωτήσεις μπορούν να επιμερίζονται σε υποερωτήματα, ενώ στις ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου και στις ερμηνευτικές ερωτήσεις βαθμολογείται εκτός από την επάρκεια του περιεχομένου της απάντησης και η εκφραστική ικανότητα του μαθητή.

ΙΙ. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο ένα, δύο ή και περισσότερα κείμενα περιορισμένης έκτασης (προτιμότερα τα δύο κείμενα) από τον έντυπο ή/και τον ηλεκτρονικό λόγο, που αναφέρονται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχουν νοηματική πληρότητα. Τα κείμενα αυτά σχετίζονται με τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν οι μαθητές (γνώσεις για τον κόσμο, βλ. στήλη 1 του Προγράμματος Σπουδών) στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.  Γενικότερος στόχος της εξέτασης είναι να ελεγχθεί ο βαθμός κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών. 
Οι μαθητές καλούνται:
(α) Να δώσουν απαντήσεις  σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται κατά πόσο έγινε κατανοητό το περιεχόμενο του ή των κειμένων (π.χ. οπτικές από τις οποίες προσεγγίζεται η πραγματικότητα, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει κτλ.)

(β) Να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται πώς γλωσσικά (βλ.  γνώσεις για τη γλώσσα) ή εξωγλωσσικά στοιχεία (πβ. πολυτροπικότητα) συγκροτούν την κειμενική ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων κειμένων και συνεισφέρουν στη σύνδεση των κειμένων αυτών με την κοινωνική πραγματικότητα όπου ανήκουν (βλ. στήλη 3 του Προγράμματος Σπουδών).

Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 40 μονάδες (α=20μ.+β=20μ.).
(γ) Να παραγάγουν κείμενο το οποίο, με αφετηρία ένα από τα κείμενα που δίνονται, θα προσαρμόζεται σε διαφορετικό επικοινωνιακό πλαίσιο (π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) και θα ανήκει σε ίδιο ή ενδεχομένως διαφορετικό είδος κειμένου (π.χ. από συνέντευξη σε δοκίμιο, από διαφήμιση σε δοκίμιο με επιχειρηματολογία, από άρθρο εφημερίδας σε αναδιήγηση κτλ.), προκειμένου να αξιολογηθούν στοιχεία που σχετίζονται με την κατάκτηση των γραμματισμών της στήλης 2 του Προγράμματος Σπουδών.
ή (εναλλακτικά)
με αφετηρία τα κείμενα που θα δοθούν να παραγάγουν (αφού μεταβληθεί το επικοινωνιακό πλαίσιο, π.χ. αλλαγή πομπού, δέκτη, περίστασης κτλ.) συγκεκριμένο είδος κειμένου, μέσω του οποίου να διατυπώνεται η συμφωνία ή διαφωνία τους με θέσεις, απόψεις και στάσεις που προβάλλονται στα κείμενα που έχουν δοθεί.
Το  θέμα αυτό βαθμολογείται με 60 μονάδες.


ΙΙΙ. ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Δίνονται στους μαθητές δύο θέματα. Το κάθε θέμα περιλαμβάνει ένα ή (αν πρόκειται για ποιήματα) περισσότερα άγνωστα λογοτεχνικά κείμενα, ομοειδή ή ομόθεμα με τις διδακτικές ενότητες που διδάχτηκαν (Τα φύλα στη λογοτεχνία, Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση, Θέατρο). Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν το ένα από τα δύο θέματα. Ακριβώς επειδή είναι άγνωστα, είναι σημαντικό να έχουν δυνατότητα επιλογής. Οι «ερωτήσεις» που τα συνοδεύουν είναι παρόμοιες με αυτές που δούλεψαν μέσα στην τάξη και ελέγχουν το βαθμό κατάκτησης των δεξιοτήτων και των γνώσεων που αναφέρονται στη στήλη 5 του Προγράμματος Σπουδών.

Οι μαθητές καλούνται:
Σε περίπτωση που το δοσμένο κείμενο είναι αφηγηματικό ή θεατρικό:
(1α) Να διακρίνουν και να περιγράψουν τον κεντρικό λογοτεχνικό χαρακτήρα κάνοντας τις αντίστοιχες παραπομπές στο κείμενο σε σχέση με τον κοινωνικό του ρόλο ως άνδρα ή γυναίκας, τα στερεότυπα που τον περιβάλλουν, τις σχέσεις των φύλων. Να αιτιολογήσουν τα παραπάνω, παραπέμποντας στο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εγγράφεται το κείμενο.
(1β) Να εκφέρουν άποψη για το θέμα του κειμένου, συνδέοντάς το με την καθημερινή τους εμπειρία
ή εναλλακτικά
(1β) Να διατυπώσουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (25) + 1β (25) = 50 μονάδες

(2α) Να μετατρέψουν κομμάτι του θεατρικού κειμένου σε αφηγηματικό λόγο.
ή εναλλακτικά
(2α) Να αλλάξουν τον αφηγητή της ιστορίας προκειμένου να δοθεί έμφαση στη σημασία της «φωνής» (φωνή ενηλίκου, άνδρα, γυναίκας, νέου, νέας).
(2β) Να συγγράψουν ένα μικρό κείμενο ως «διαφήμιση» ή βιβλιοπαρουσίαση ή κριτική για το κείμενο που θα δοθεί ή να τοποθετηθούν (αν συμφωνούν ή διαφωνούν και γιατί) απέναντι σε κριτική που θα δοθεί.
ή εναλλακτικά
(2β) Να ταυτιστούν με κάποιον ήρωα του κειμένου και να γράψουν σελίδες του ημερολογίου του ή επιστολών του.

Τα θέματα αυτά βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες

Σε περίπτωση που το θέμα περιλαμβάνει δύο ή τρία ποιήματα, οι μαθητές καλούνται:
(1α) Να αναγνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης και να διακρίνουν τα ποιήματα σε παραδοσιακά και μοντέρνα με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά.
(1β) Να τα κατατάξουν σε μια σειρά από το πιο παραδοσιακό ως το πιο υπερρεαλιστικό και, ενδεχομένως, να ανιχνεύσουν το λογοτεχνικό κίνημα στο οποίο εντάσσεται το καθένα.

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 1α (30) + 1β (20) = 50 μονάδες

(2α) Να εντοπίσουν τις πιο «ποιητικές» και τις πιο «καθημερινές» λέξεις στα ποιήματα και να τις τοποθετήσουν σε πίνακα με δύο ή περισσότερες στήλες.
(2β) Να εντοπίσουν τα σύμβολα σε όσα ποιήματα υπάρχουν και να τα κατατάξουν σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος τους (αντικείμενα, φυσικά φαινόμενα, εικόνες, ήχοι).
ή εναλλακτικά                                                                                                        
(2β) Να εντοπίσουν λυρικά ή δραματικά στοιχεία στα ποιήματα.

Οι ερωτήσεις αυτές βαθμολογούνται με 2α (25) + 2β (25) = 50 μονάδες

Για την αξιολόγηση θα ακολουθήσει ρύθμιση με έκδοση Προεδρικού Διατάγματος.
Οι διδάσκοντες να ενημερωθούν ενυπόγραφα.


ανδημοσίευση από το www.alfavita.g

Εξαγωγή – σύνταξη της περίληψης (Πρακτικός οδηγός)


Α. Προετοιμασία

1. Πρώτη ανάγνωση του κειμένου, αργά και προσεκτικά, για να βρεθεί το Θεματικό Κέντρο (Θ.Κ)
2. Δεύτερη ανάγνωση και αντιμετώπιση του κειμένου κατά παράγραφο:
α. διαβάζω
β. υπογραμμίζω
γ. κατανοώ
δ. διατυπώνω το νόημα με απλά λόγια
ε. βγάζω διευρυμένο πλαγιότιτλο – συμπυκνωμένο νόημα της παραγράφου
3. Ο διευρυμένος πλαγιότιτλος αποτελεί φράση – πρόταση με ολοκληρωμένο νόημα, διότι, πρόκειται να αποτελέσει περίοδο λόγου στη μελλοντική μου περίληψη
4. Κάποτε μπορεί να αντιμετωπίσω το κείμενο και κατά ενότητα, ενώνοντας 2-3 παραγράφους που έχουν νοηματική συνάφεια και βγάζοντας ένα ενιαίο νόημα.
5. Εντοπίζω τις διαρθρωτικές λέξεις καθώς και τις φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή του ευρύτερου κειμένου. Βρίσκω τις νοηματικές σχέσεις που σημαίνουν και τις μεταφέρω στο κείμενο της περίληψης. 
6. Δημιουργία πρώτα μιας προφορικής περίληψης. Είναι αναγκαία η  συνολική γνώση και εποπτεία του κειμένου, των βασικών ιδεών, της δομής και των νοηματικών του συνδέσεων και έπειτα περίληψη στο πρόχειρο

7. Συγγραφή περίληψης:
§     Συνδέουμε τα μικρά συμπυκνωμένα νοήματα που γράψαμε (= διευρυμένοι πλαγιότιτλοι), αξιοποιώντας τις διαρθρωτικές λέξεις – φράσεις που έχουμε υπογραμμίσει, για να αποδώσουμε τη δομή της σκέψης και την οργάνωση του λόγου του συγγραφέα.
§     Στη θεματική περίοδο της περίληψης μας παρουσιάζουμε το θεματικό κέντρο του κειμένου
§     Χρησιμοποιούμε κάποτε (π.χ στην αρχή, τη μέση και το τέλος, χωρίς να κάνουμε κατάχρηση) εκφράσεις του πλαγίου λόγου (π.χ. ο συγγραφέας υποστηρίζει, τονίζει, επισημαίνει, αντιπαραθέτει, παρουσιάζει, συμπεραίνει, προσδιορίζει…)
§     Χρησιμοποιούμε όρους του κειμένου. Δεν αντιγράφουμε ποτέ αυτούσιες εκφράσεις ή προτάσεις
§     Δεν κρίνουμε τις απόψεις του συγγραφέα
§     Δε μιμούμαστε το ύφος του συγγραφέα
§     Δεν προσθέτουμε δικά μας σχόλια στην περίληψη
§     Δεν διατυπώνουμε δικά μας συμπεράσματα
§     Δε γράφουμε παραδείγματα, παρά μόνο υπό προϋποθέσεις
§     Πιθανή αρχή της περίληψης: «Στο κείμενο αυτό ο Χ / ο συγγραφέας /δοκιμιογράφος / αρθρογράφος πραγματεύεται / διερευνά…+ (Θ.Κ)»
§     Πιθανό τέλος της περίληψης: «Τέλος / συνοψίζοντας / τελειώνοντας ο συγγραφέας προτείνει / συμπεραίνει / διαπιστώνει…»

Β. ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ

1. Η περίληψη γράφεται πρώτα στο πρόχειρο, όπου γίνονται οι απαραίτητες διορθώσεις, προσθαφαιρέσεις κ.λπ και έπειτα μεταφέρεται στο καθαρό
2. Διαρθρωτικές λέξεις μπορούν να είναι οι ίδιες ή παρόμοιας σημασίας με εκείνες του ευρύτερου κειμένου
3. Θα πρέπει να περιοριστεί η πλατειαστική χρήση αναφορικών προτάσεων και να συμπυκνωθεί το νόημα με τη χρήση προσδιοριστικών επιθέτων
4. Η πύκνωση του νοήματος μπορεί να επιτευχθεί με τη διευρυμένη χρήση της παθητικής σύνταξης

Γ. ΑΡΕΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ:

1. Περιεχόμενο: μεταφορά των βασικών ιδεών του κειμένου (= θεματικές περίοδοι και κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες της κάθε παραγράφου)
2. Δομή: οι περίοδοι λόγου (τα βασικά νοήματα της περίληψης) πρέπει να χαρακτηρίζονται από συνοχή νοηματική και εκφραστική, δηλαδή να συνδέονται μεταξύ τους και να υπάρχουν αντίστοιχες διαρθρωτικές λέξεις, αντωνυμίες, λέξεις – κλειδιά.
3. Έκφραση: Να υπάρχει εκφραστική αυτονομία και να μη χρησιμοποιούνται αυτούσιες φράσεις του αρχικού κειμένου (εξαιρούνται οι λέξεις – κλειδιά που είναι απαραίτητες για την κατανόηση του κειμένου).
Να μη γίνεται κατάχρηση του πλάγιου λόγου («ο συγγραφέας πιστεύει, νομίζει, ισχυρίζεται…» κ.λπ)
4. Έκταση: Να μην ξεπερνά κατά πολύ το όριο των επιτρεπόμενων λέξεων (ανοχή + 10%)


© Κ. Καρεμφύλλης, Έκφραση – Έκθεση Γ’ Λυκείου, Εκδόσεις «Καλαμαρί», Θεσσαλονίκη 2000